mısır uygarlığı

Papirüs, Cyperaceae ailesinden bir su bitkisi ve eski çağlarda bu bitkinin gövdesinden hazırlanan yazı kağıdının adıdır.

Eski Mısır]lıların yelken, bez, hasır ve yazı kağıdı olarak kullandıkları papirüs onlardan Yunanlılara daha sonra Romalılara intikal etti ve M.S. 3. yüzyılda yerini parşömen alıncaya dek kullanımı sürdürüldü.
Yunanca papiros kelimesi Kıptice’den ödünç alınmış ve neredeyse tüm batı dillerine girmiştir (İngilizce, Almanca, Fransızca Papyrus, Rusça папирус, İspanyolca, İtalyanca papiro)


İngilizce paper “kağıt” ve Türk argosunda “para” anlamına gelen “papel” kelimelerinin de orijini bu kelime olmalıdır.

Dünyanın yazılı tarihinin bugüne taşınmasında önemli bir rolü olan papirüs Mısır’da 5 bin yıldan bu yana üretiliyor Günümüzde sadece turistlere ve meraklılarına satılmak için üretilen papirüs, yine aynı ismi taşıyan bir bitkiden elde ediliyor.

Çok sıcak iklimde ve sulak yerlerde yetişen papirüs bitkisini yetiştirmek için ekmek gerekmiyor.

Sulak yerlerde doğal olarak yetişen papirüs bitkisi, toplandıktan sonra belirli işlemlerden geçerek papirüs kağıdına dönüşüyor. 5 bin yıl önce Mısırlılar tarafından keşfedilen papirüs bitkisi, Kenya, Sudan ve Çad gibi Afrika ülkelerinde de yetişiyor.

Bazı kaynaklar papirüsü Çinlilerin de kullandığını bildiriyor fakat papirüsün Çin’de bulunması ile Mısır’da kullanılmaya başladığı tarih arasında bin 500 yıllık bir fark bulunuyor. Kağıdın atası sayılan papirüs bitkisi, Nil Vadisi’nde çokça bulunuyor.

Mısır’ın başkenti Kahire’de turistik amaçlı papirüs üreten çok sayıda atölye bulunuyor, fakat en orijinal papirüsün eski yöntemlerle yapıldığı biliniyor.


Firavun Köyü’ndeki atölyenin müdürlüğünü yapan Muhammed Abdu Muhammed, papirüs imalinin inceliklerini ve dikkat edilmesi gereken hususları anlatırken, papirüsün toplandıktan sonra dikkatlice kesilmesi gerektiğini ve bekletilme aşamasında iyice ıslatılmasının zorunlu olduğunu söyleyerek, “Biz parçaları birleştirmede zamk kullanmıyoruz. Papirüs bitkisinin içinden çıkan süt zaten zamk görevi görür.

Kesip ıslatmadan sonra belirli ölçeklere göre papirüsü birleştirerek kağıt haline getiriyoruz. Birleştirme işleminden sonra mutlaka iyi kurutulmalıdır” dedi.

Kağıttan daha sağlam


Firavun Köyü’nde 1962’den beri papirüs üreten işletmeci Dr. Abdülselam Recep de papirüs sayesinde Mısır tarihinin günümüze kadar ulaştığını, bunun Mısır ve dünya açısından önem taşıdığını vurguladı.

Hazır hale gelen papirüslerin üzerine resim ve eski Mısır yazıları işleyerek satan Han Halil çarşısı esnaflarından Hüseyin Shavi, turistlerin ayrı bir ilgi gösterdiği papirüslere kendilerinin isteğe göre resim ve eski Mısır sembol alfabesi ile yazı yazdıklarını söyledi. Pazardan Kanada’ya götürmek için hediyelik papirüs alan Barbara Dany ise, “Papirüs orijinal Mısırlı. Benim çok hoşuma gitti.

Hediye için birkaç tane aldım” diye konuştu. 5 bin yıllık bir kültür olan papirüs, normal kağıda göre oldukça kalın, fakat kağıttan daha az deforme oluyor. Yazılar ıslansa dahi silinmiyor. Eski Mısır’da papirüs bitkisinin kalın olanlarının, sal ve tekne yapımında da yan malzeme olarak kullanıldığı biliniyor.